Po ponad 70. latach rodzina otrzymała rzeczy osobiste po swoim krewnym – więźniu obozu koncentracyjnego KL Wöbellin

10 grudnia 2021 roku w Domu Kultury w Powidzu odbyło się uroczyste przekazanie rodzinie rzeczy osobistych po Stanisławie Sobczyku, byłym więźniu obozu koncentracyjnego KL Wöbellin.

W przekazaniu tych pamiątek uczestniczyła najbliższa rodzina więźnia – Grzegorz i Jerzy Sobczyk z Wylatkowa oraz Czesław Bocheński, Starosta Powiatu Słupeckiego Jacek Bartkowiak, Wójt Gminy Powidz Jakub Gwit oraz zaproszeni goście. Pamiątki przekazywał, reprezentujący stronę Arolsen Archives, Roman Wójcicki.

Poszukiwania rodziny Stanisława Sobczyka rozpoczął w czerwcu br. Maciej Gaszek z Gostynia, pasjonat historii i współtwórca portalu gaso-gostyn.pl. Były to kolejne poszukiwania, które prowadził w ramach współpracy z Małgorzatą Przybyłą z Arolsen Archives (Międzynarodowe Centrum Badań Prześladowań Nazistowskich). Od pani Małgorzaty, Polki na stałe mieszkającej w Niemczech, która jest pracownikiem Arolsen Archives, Maciej Gaszek otrzymał informacje, że w zasobach tego archiwum znajdują się rzeczy osobiste więźnia Stanisława Sobczyka. Depozytem złożonym w momencie uwięzienia były: papierośnica, lufka do papierosów, dokumenty z czasów okupacji niemieckiej oraz 12 różnych fotografii. Poszukiwania informacji o Stanisławie Sobczyku vel Sobczaku okazały się żmudne i czasochłonne. Zaangażowało się w nie wiele osób i instytucji. Każda otrzymana informacja czy wskazówka okazywała się cenna. Kolejne odszukiwane dokumenty m.in. akta metrykalne, w tym akt urodzenia Stanisława pozwalały coraz lepiej ustalić jego najbliższą rodzinę oraz odtworzyć jego wojenne losy.

Osobiste przedmioty zostały przekazane do Arolsen na początku lat 60. XX wieku. Pochodziły z obozu koncentracyjnego w Neuengamme (po 1945 roku alianci zabezpieczyli je na terenie landu Szlezwik-Holsztyn). Udało się wtedy ustalić, że Stanisław Sobczyk (Sobczak) urodził się
4 kwietnia 1914 roku w Łuszczanowie, wsi położonej niedaleko Jarocina. Na podstawie dokumentów oraz wstępnych ustaleń wynikało, że od 2 lipca 1934 roku do 31 grudnia 1938 roku pracował
u Oskara Lange w Bilsku (powiat Mogilno). Teraz już wiadomo, że chodziło o obecne Bielsko, wieś w gminie Orchowo w powiecie słupeckim. Od dnia wybuchu II wojny światowej, 1 września 1939 roku do 30 października 1939 roku Stanisław pracował u doktora Barnarczyka (Bernardczyka) w Orchheim Kreis Mogilno (w okresie II wojny światowej Orchowo zmieniło nazwę na Orchheim w powiecie Mogilno), potem od 1 listopada 1939 roku aż do 15 stycznia 1945 roku ponownie u Oskara Lange. Tyle na początku udało się ustalić, dalsze szczegóły jego losów wtedy nie były znane. Po konsultacji z Małgorzatą Przybyłą, Maciej Gaszka doszedł do wniosku, że po 15 stycznia 1945 roku mógł trafić do obozu koncentracyjnego w Neuengamme.

Wśród dokumentów obozowych nie udało się odnaleźć numeru obozowego jaki mu najprawdopodobniej przypisano. Być może w ogóle mu takiego numeru nie nadano, zbliżał się koniec wojny, a biurokracja obozowa była już w rozsypce. Poszukiwania nabierały tempa. Przeszukując dokumenty z Archiwum Państwowego w Kaliszu Maciej Gaszek natrafił na urzędowe zgłoszenie urodzin dziecka. Udało się ustalić rodziców Stanisława Sobczyka. Te ustalenia pomogły w dalszej pracy poszukiwawczej. Z dokumentu wynika, że jego rodzicami byli Ignacy Sobczyk i Antonina Sobczyk z domu Boruszewska. Na początku lipca nastąpił przełom w „śledztwie”. Stanisław Sobczyk zginął 25 lutego 1945 roku w Außenlager Wöbbelin (Podobóz Wöbbelin), miał numer więźnia 70496. W meldunku o zgonach więźniów, który znajduje się w zasobach Arolsen Archives, zmarłych m.in. w podobozie Wöbbelin, pod numerem 338 widnieje Sobczyk, którego wpisano jako Sobtjick. Jego data śmierci zgadza się z wykazem  Muzeum KL Neuengamme. Poszukiwania nabrały tempa. Każdy wolny dzień Maciej Gaszek poświęcał na odszukanie rodziny Stanisława Sobczyka. Tysiące stron internetowych, mnóstwo telefonów, codzienne notatki, apele o pomoc w mediach. 10 lipca nastąpił przełom w śledztwie. Jak wspomina Maciej Gaszek : „ Pamiętam, że była to sobota. Wczesnym rankiem udałem się, jak miałem nadzieję wówczas, na ostatni etap poszukiwań, powiedziałem sobie wtedy …”dzisiaj albo nigdy”. I udało się. Ponad 70 lat rodzina żyła w przekonaniu, że gestapo rozstrzelało Stanisława Sobczyka w Bielsku gdzie pracował, ale prawda była całkiem inna o czym ich poinformowałem. Krewnych odnalazłem w Wylatkowie”.

Pozostaje jeszcze ustalenie ostatecznego miejsca jego pochówku. I jest na to szansa, ponieważ w meldunku o zgonach więźniów, który znajduje się w zasobach Arolsen Archives, wśród osób zmarłych m.in. w podobozie Wöbellin, pod numerem 338 widnieje nazwisko Sobtjick. Chociaż zapis nazwiska jest odmienny, to podany numer obozowy więźnia i data jego zgonu są tożsame, co daje nadzieję na odnalezienie jego grobu.

Za pomoc w poszukiwaniach serdecznie dziękujemy: Mirosławie Marciniak z Wilkowyi, księdzu Robertowi Szymurze z parafii pw. św. Wojciecha w Wilkowyi, Lidii Mareckiej – sołtysce Wilkowyi, Dorocie Bartoszewicz, Leszkowi Małyszce – naczelnikowi OSP w Mrowinie, Pawłowi Adamkiewiczowi – sołtysowi Łuszcznowa, Mariuszowi Kaźmierczakowi z Jarocina, Izabeli Skorzybót, Maciejowi Kretkowskiemu, Annie Szymańskiej – sołtysce Wylatkowa, Michałowi Bernardczykowi z Orchowa, , Aleksandrze Arendt-Czekała z tvn24.pl, redakcjom: Radio Elka, Życie Jarocina i twojaslupca.pl.

Ze względu na problemy zdrowotne nie mogłem osobiście przekazać pamiątek Grzegorzowi i Jerzemu Sobczykom, dlatego serdecznie dziękuję Romanowi Wójcickiemu za organizację ostatniego etapu poszukiwań, jakim było wręczenie przedmiotów należących do Stanisława Sobczyka.

Info: Maciej Gaszek gaso-gostyn.pl https://www.facebook.com/gasogostyn/posts/4764156106983398

         Roman Wójcicki

Foto: Anna Wiatr (dyrektor Biblioteki Publicznej w Powidzu)