Kościół rzymsko-katolicki pw. Św. Mikołaja

Obecny kościół pw. Św. Mikołaja stoi na miejscu poprzednich świątyń. Ilu? - nie znamy odpowiedzi na to pytanie. 

Czy wiesz, że…

• najprawdopodobniej w XI wieku, niedługo po wprowadzeniu chrześcijaństwa do Polski na wzgórzu przy jeziorze powstał drewniany kościół

• 1243  - pierwsze wzmianki o powidzkiej świątyni pochodzą z drugiej połowy XIII wieku. Zachowały się zapisy o plebanie, księdzu Bartłomieju i kościele drewnianym z przykościelnym cmentarzem.

• 1362  - zapis o drewnianym kościele pw. św. Jana Chrzciciela, później pw. św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy.

• 1600 - remont kościoła przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Baranowskiego.

• 1731 - 1737  - nowy drewniany kościół z murowaną zakrystią, zbudowany na planie krzyża, z dwoma chórami. Przy kościele znajdowała się drewniana dzwonnica z trzema krzyżami oraz drewniana dwuizbowa plebania, mieszkanie wikarego i organisty. Powidzkim plebanem był wtedy ks. Jan Grzybiński, kanonik kolegiaty św. Jana na zamku w Gnieźnie.

• 1860 - 1863  - budowa nowego kościoła w stylu neogotyckim - wmurowano ogromny kamień węgielny od strony plebanii (1860 r.)

• 1868  - konsekracja nowo wybudowanego kościoła pw. św. Mikołaja przez bp. pomocniczego arch. gnieźnieńskiej Józefa Cybichowskiego.

 

ZACHEUSZKI - dwanaście złotych krzyży na czerwonym polu - to miejsca, w których biskup Józef Cybichowski namaścił ściany kościoła w momencie konsekracji.

 

W 1895 roku do Powidza zostały sprowadzone siostry zakonne Elżbietanki, które prowadziły przedszkole i ochronkę dla dzieci do lat 50 XX wieku. Siostry zakonne były w Powidzu do roku 1993. Dom sióstr Elżbietanek, ofiarowany przez ks. dr. infułata Kazimierza Dorszewskiego (ur. w Powidzu) - proboszcza kapituły metropolitalnej w Gnieźnie - znajduje się na narożniku ulic: Park Powstańców Wielkopolskich i ks. Dorszewskiego.

 

W kościele znajdowało pięć ołtarzy neogotyckich:  

• główny - w prezbiterium, kamienny z krzyżem w centrum, z wyrytym pelikanem karmiącym pisklęta

• ołtarze świętych: Mikołaja, Anny, Józefa i Antoniego Padewskiego, były w miejscach, gdzie obecnie znajdują się obrazy świętych.

• 1958 r.. - odnowienie wnętrza świątyni przez małżeństwo profesorów Leonarda i Anny Torwirtów z Torunia. Odnowiono freski i polichromie techniką sgraffito. Sgraffito polega na nakładaniu kolorowych warstw tynku lub kolorowych glin i na usunięciu fragmentów warstw wierzchnich w czasie, kiedy jeszcze nie zaschły (nie utwardziły się). Poprzez odsłanianie warstw wcześniej nałożonych powstawał wielobarwny wzór, który wyglądał jak płaskorzeźba.

• lata 70 XX w. - zmieniono wygląd prezbiterium, zlikwidowano kamienny ołtarz. Położono parkiet i drewniane wyposażenie w prezbiterium

• 1995 r. - zbudowano marmurowy ołtarz i ambonę, a także położono kamienną posadzkę w całej świątyni. 

• 2015 r. - odmalowano wnętrza kościoła.

• 2018 r. - sprowadzono z Bari relikwie św. Mikołaja, które znajdują się przy bocznym ołtarzu św. Mikołaja.

 

 Warte uwagi są również witraże:

• w prezbiterium - upamiętniające ofiary II wojny światowej m.in. męczennika ojca Maksymiliana Kolbe (ufundowany przez lotnika powidzanina Tadeusza Putza w 1980 r.)

• na chórze - prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża  św. Jana Pawła II ( ufundowany w 1984 roku)

 

W kościele, pod chórem, z lewej strony znajduje się tablica z brązu z symbolami powstańczymi i napisem “Ku czci Kompanii Powidzkiej. Uczestnikom Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 Towarzystwo Przyjaciół Powidza”

 

Wokół kościoła znajdował się kiedyś cmentarz. Ostatni nagrobek, przy krzyżu misyjnym świeckiej osoby  pochodzi z 1857 roku. Zachował się także wspólny grób proboszczów powidzkich: ks. Andrzeja Zgrabczyńskiego (29.01.1809 - 06.06.1867)  - inicjatora budowy kościoła oraz ks. Sylwestra Gralika (27.11.1894 - 07.02.1940)

Kościół pw. Św. Mikołaja wraz z domem pogrzebowym tworzy zabytkowy zespół kościelny, uznany przez wojewódzkiego konserwatora zabytków.

 

Nad wejściem do zakrystii znajduje się, wykonany metodą al fresco - malowany na świeżym tynku, aby farby wniknęły w głąb zaprawy, obraz “Tryumf Wniebowziętej” w otoczeniu m.in.: św. Wojciecha i św. Stanisława, św. Jacka Odrowąża, św. Jadwigi Śląskiej. św. Kingi i św. Kazimierza Jagiellończyka.

 

Proboszczowie powidzkiej parafii:

1. 1778 - 1832 ks. Józef Olrych

2. 1857 - 1867 ks. Andrzej Zgrabczyński

3. 1868 - 1877 ks. Teodor Kromczyński

4. 1884 - 1886 ks. Stanisław Kostka Noga

5. 1886 - 1893 ks. Michał Ciesielski

6. 1911 - 1925 ks. Teodor Błażejewski

W PROSPEKCIE UZDROWISKO POWIDZ od 1926 wymieniony jest ks. KONIKOWSKI

7. 1931 - 1940 ks. Sylwester Gralik

8. 1945 - 1961 ks. Henryk Dyakowski

9. 1961 - 1964 ks. Jan Domżalski

10. 1964 - 1968 ks. Władysław Mielcarek

11. 1968 - 1970 ks. Janusz Mnichowski

12. 1970 - 1984 ks. Wojciech Dzierzgowski

13. 1984 - 1988 ks. Marian Wróblewicz

14. 1988 - 1994 ks. Grzegorz Rosiński

15. 1994 - 1997 ks. Otton Szymków

16. od 1997 ks. Alfred Lewicz

 

(oprac. Anna Wiatr na podstawie “Jubileuszowy kalendarz kościoła pw. Św. Mikołaja w Powidzu 2018” pod red. ks. Krzysztofa Stawskiego oraz H.Ganińska “Powidzki Kościół rzymsko-katolicki w 1050 rocznicę chrztu Polski. 2016

foto. arch. Biblioteki Publicznej Gminy Powidz - Cyfrowe Archiwum Ziemi Powidzkiej)